Page:Progreso - 3a yaro.pdf/369

339

LINGUALA QUESTIONI

senvalora. Oportas selektar min kolizion-danjeroza prefixo por itero, nome ri‑, quan on aplikez en omna analizenda kompozuri ; per to on obtenas povar konservar nemutilita la multega inter­naciona radiki kun re‑ pronta e neanali­zenda (regardar, rebela, e c.). La inversa metodo : re‑ rezervata por itero, dum ke omna inter­naciona neiterala re‑ chanjesus a ri‑ (D. Reklame a riklamo) esus tam malkomoda kam konservar kon‑ en la senco di D. zusammen o mit (ex. konduktar $=$ D. zusammen­führen) por refujar a kunduktar, ube omna nacioni havas kondukt. En la propozita aranjo preske omna vorto komencanta per ri‑ havas la avantajo quik signalar itero e povas mekanikatre tradukesar per D. wieder‑, Sk. gen‑, E. again, e c. ex. ribaptar, rinaskar, ridicar, rikomencar, riaparar, riaudar. Ri‑ esas la I. pronunco ed espelo, e la pronunco di E. re‑, do adminime plu « pura » kam kun, quan on ne atakas, quale prefixo por privata vortifo.

On liberijus de z en rezervar, rezidar, rezignar, rezistar, rezolvar, rezultar, rezumar, e vicigus ol per s^[1]. Refujar e fugar ricevos sama konsonanto, sive j, sive g, en ambi (fugo, muzikal termino, instigas a j : fujar, refujar). Retushar divenos retuchar analoge a tuchar.

La indijo di alterativa prefixo esas specale sentebla por Germani, qui havas um‑, e Skandinavi, qui havas om‑ por ta (quankam ne sola) tasko ed aplikas ol por libera reguloza vortifado. Quon li devas facar en traduko di frazi, ube tala prefixo aparas ? Ex. Für Umnähen eines Kleids… 4 Mark : Po altersuto di robo ? Chanjesuto ? — Bevor der Umpflas­terung des Platzes war es gefährlich dort zu gehen. Ante la alterpavizo ? Ante ke la placo esis pavizata altre ? En D. vortolibro me trovis plu kam 70 um‑ alterativa (umarbeiten, umbauen, umbilden, umbinden, umdeuten, umdrucken, umfärben, umflechten, umkleiden, e c.). La dana havas forsan ankore plu multa om‑ (omarrangere, omekspedere, omformulere, omredigere, omrubricere, omtaksere, omtarifere, omprofilere, omjustere, e c.). Esas nekredebla, ke li staras sola pri sentar la manko ; anke Angli e romanala populi sentas ol quankam ne tam rekte. La fenomeni, quin la D. um‑ vorti signizas, aparas ya anke en lia praktiko, sed pro ke li en lia lingui ofte expresesas per vorti kun re‑ o trans‑ (qui existas en Ido kun parenta senci), li ne plene agnoskas la lakuno, ante ke li palpas su trompita da la glata soni e la preska korekteso, same kam da re‑ ante l’adopto di retro‑. La Franco, qua havas recoudre, refondre por D. umnähen, umgiessen, sen hezito dicas resutar, refuzar, kredante to same klara por omni kam por Franco. Sen adopto di alterativa prefixo ni rezultas en misuzo di altra prefixi,

1. Ica z havas fonetikala motivo, quale en mult altra vorti sen re‑, e nule la motivo evitar du enceso [N.D.L.R.].